به نقل از «ایسنا»

تپش قلب صنایع دستی نیازمند حمایت و حفظ ریشه هاست

تاریخ انتشار: ۲۲ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۶۳۸۶۸۰

بافته‌ها، کنده‌کاری‌ها، نقش و رنگ‌ها در هر نقطه‌ای از جهان یک معنا و مفهوم خاص دارد، در هر نقطه‌ای از این کره خاکی گذشتگانی زندگی می‌کرده‌اند که در رفع نیازهای خود زیباترین روش و همراه‌ترین شیوه با طبیعت را به کار می بسته و زندگی را با هنر همراه می‌کرده‌اند و تمامی هنری که به کار می‌بستند نیز با تفکر، روحیات و باورهای مردم هر منطقه عجین بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایسنا، ایران که از جمله کشورهای کهن جهان محسوب می‌شود نیز گذشته‌ای غنی و گذشتگانی هنرمند داشته است، گذشتگانی که ظروف غذا و زیرانداز و لباس خود را پراز نقش‌هایی برآمده از فرهنگ و تفکر غنی و سرشار ایرانی می‌کردند و در دل هر کدام از طرح و نقش‌های بکار رفته در آثارشان مفاهیم ارزشمندی که ریشه در باورهای انسان‌دوستانه و طبیعت‌دوستانه آنها دارد به یادگار مانده است.

حفظ هنرهای ناب ایرانی و ترویج فرهنگ استفاده از این آثار تنها مصداق زنده نگه داشتن یک هنر نیست بلکه مصداق زنده نگه‌داشتن یک فرهنگ و تمدن است تمدنی که به ایرانیان هویت می‌بخشد و آنان را هر جای دنیا که باشند به این فرهنگ سرشار متمایز می‌کند و شاید دور از منطق نباشد که بگوییم حفظ این هنرها در واقع محافظت از فرهنگ ایرانی در کوران دهکده جهانی است که شاید روزی در آن خبری از تفاوت باورها و سنت‌ها نباشد.

نقش بانوان ایرانی در تعریف هنرهای ناب ایرانی و انتقال فرهنگ در گذشته و امروز این کشور و استان مرکزی بارز است. این نقش هرچند نسبت به گذشته شاید به نوعی کمرنگ شده اما امروز نیز با آفرینش‌های هنری که توسط بانوان انجام می‌شود، همچنان در حال اجراست و آنان سرپنجه‌های ذوق خود را با هنر ایرانی همراه کرده‌اند تا در حفظ فرهنگ این سرزمین نقش‌آفرینان موثری باشند.

در استان مرکزی نیز 1364 بانوی صنعتگر که از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند در کنار صدها بانوی هنرمند این استان که به صورت مستقل و از روی ذوق آفرینش صنایع دستی را دنبال می‌کنند، فعالیت دارند.

به بهانه افتتاح نمایشگاه صنایع دستی در نگارخانه استاد واشقانی اراک که به مناسبت روز جهانی صنایع دستی برگزار شد با تعدادی از این بانوان هنرمند هم‌کلام شدم.

فریده صمیمی‌پور از بانوان صنعتگر اراکی است، نقوش پته‌دوزی‌هایش بر دیوار نگارخانه واشقانی خودنمایی می‌کند، رنگ و طرح‌هایی که حتی اگر از هنر ایرانی هم چیزی ندانی یا علاقه چندانی نداشته باشی باز هم مقابل آنها وادار به توقف جسم و حرکت فکر و همراه با رنگ‌ها و نقش‌هایش می شوی، هنری که برخاسته از رقص سرپنجه‌های بانوی ایرانی است.

این بانوی صنعتگر می‌گوید: از سال 68 همان سال‌هایی که دوران نوجوانی را سپری می‌کردم به هنر رودوزی‌های سنتی علاقه‌مند شدم و به صورت پراکنده به این هنر پرداختم، اما از سال 1372 به صورت رسمی هنر رودوزی را به عنوان یک حرفه انتخاب کردم و بعد از تجربه انواع رودوزی‌ها به صورت اختصاصی به هنر پته‌دوزی کرمان پرداختم.

این هنرمند پرداختن به این هنر را یک وظیفه برای خود توصیف و بیان می‌کند: پته‌دوزی یکی از هنرهای ناب ایرانی است و در کنار چشم‌نوازی که دارد بازگو کننده بخشی از فرهنگ و تفکر ایرانیان است و باید حفظ شود و برای اینکه رو به زوال نرود باید این هنر را به نسل جوان آموزش دهیم.

وی اعتقاد دارد حتی نگاه کردن به این هنر ایرانی بدون اینکه فرد اطلاعات دقیقی از پیشینه تاریخی و حکایت نقش‌های این آثار داشته باشد، آرامش خاصی را به فرد منتقل می‌کند و می‌گوید: متاسفانه آموزش این هنر به علاقه‌مندان برای صنعتگران به راحتی ممکن نیست و مهم‌ترین دلیل این امر نبود مکانی مناسب برای آموزش است.

ضرورت شناسایی و حفظ ریشه ها

صمیمی‌پور می‌گوید: هر یک از صنایع دستی ریشه در منطقه‌ای از ایران دارد و قطعا می‌توان در آن منطقه هنرمندان قدیمی این رشته‌های هنری را پیدا کرد، این هنرمندان باید تجلیل شوند و باید از دانش و تجربه آنها بهره برد، این یکی از راه‌های جلوگیری از زوال هنرهای ایرانی است.

وی بیان می‌کند: در کنار این موضوع باید هنرهای ایرانی را در قالب رشته‌های تخصصی دانشگاهی معرفی کرد تا به این طریق نسل جوان نیز هنر گذشتگان را ادامه دهد. امروز هنر پته‌دوزی با لباس و پوشاک عجین شده است و می‌توان طرح‌های زیبایی باب میل و سلیقه جامعه و مبتنی با فرهنگ ایرانی ارائه داد.

این هنرمند تاکید می‌کند: با توجه به قابلیت‌ها و پتانسیل‌هایی که برای گسترش این هنر وجود دارد نیاز به حمایت از صنعت‌گران این عرصه داریم که بتوان این هنر را نه تنها در کشور بلکه در جوامع بین‌المللی نیز رواج داد.

آثار هنری ماشینی بازار را از آن خود کرده اند

به گزارش ایسنا، پوران نوشیر 27 سال است کمانه و اره را روی چوب می‌چرخاند و به عشق نقشی نو می‌زند تا قصه گوشه‌ای از هنر و ذوق ایرانی در نقش‌های منبت و پنجره‌های مشبک نقش بسته بر پیکر چوب بازگو شود.

این بانوی صنعتگر که رتبه اول و سوم کشوری در دوره‌های مختلف را در کارنامه دارد، می‌گوید: دست هنرمند حس او را به اثر منتقل می‌کند، وقتی یک اثر هنری را خریداری می‌کنید در واقع حس و حال هنرمند که زمان ساخت اثر با او عجین شده را نیز همراه خود می‌برید و قطعا هر بار نگاه کردن به این اثر چنین حسی را منتقل می‌کند و این یعنی زنده بودن یک اثر که مهم‌ترین تفاوت یک اثر دست‌ساز با یک اثر ماشینی است.

نوشیر ادامه می‌دهد: متاسفانه مردم جامعه امروز از زنده بودن یک اثر که حاصل هنر دستان هنرمند است، غافل هستند و همین موضوع باعث شده که کالاهای ماشینی خارجی را به هنر دستان هموطنان خود که یادگار روزگار کهن است، ترجیح دهند.

حال بازار صنایع دستی خوب نیست

وی بیان می‌کند: متاسفانه امروز بازار صنایع دستی خوب نیست و باید فرهنگ استفاده از صنایع دستی در جامعه اشاعه داده شود و این یکی از مهم‌ترین وظایف دستگاه متولی است که البته در این زمینه ضعف وجود دارد.

این صنعتگر ادامه می‌دهد: در برهه‌ای شاهد واردات بیش از حد کالاهای تزیینی خارجی بودیم و این کالاها جایگزین صنایع دستی داخلی شده بود ولی با پیگیری‌های مداوم، واردات این محصولات کاهش یافت و حداقل امروز از ورود آنها به نمایشگاه‌های ملی ممانعت می‌شود، اما نمی‌توان تنها به این اقدام اکتفا کرد و باید مردم نسبت به ارزش هنرهای سنتی و صنایع دستی آگاه شوند و در واقع باید سطح سواد جامعه در این زمینه ارتقاء یابد.

نوشیر بیان می‌کند: برای حفظ صنایع دستی ایرانی از جمله مشبک و منبت، آموزش رکن مهمی است، در واقع آموزش هنر برای صنعتگر نوعی حمایت محسوب می‌شود، اما فرصت‌هایی که برای آموزش در اختیار صنعتگران قرار داده می‌شود نیز باید به صورت برابر اعطا شود. بعضا شاهد تبعیض بین هنرمندان در این بخش هستیم و این موضوع صنعتگر را ناامید می‌کند و از ادامه مسیر بازمی‌دارد.

سلطه پلاستیک فراگیر شده

به گزارش ایسنا، تولیدات دیگری که در این نمایشگاه چشم‌نوازی می‌کند سبد و زنبیل و لوازمی است که از جنس حصیر هستند. حصیربافی یادگاری از گذشتگان بویژه در مناطق شمالی و جنوبی کشور است. سفره‌های حصیری که امروز سفره‌های پلاستیکی جایگزین آنها شده و زنبیل‌هایی که مادران ایرانی برای خرید همیشه همراه خود داشتند از نمونه های کاربردی آثار تولیدی در این رشته از صنایع دستی است.

زمانی مردم ایران از اینگونه محصولات صنایع دستی کاربردی در زندگی روزمره به وفور بهره می بردند، اما امروز سلطه پلاستیک آنقدر فراگیر شده که استفاده از ابزارهای چوبی و حصیری به فراموشی سپرده شده است. نگاهی به گذشته نشان می دهد که ما امروز چقدر نیاز به احیای فرهنگ گذشتگان‌مان در حوزه مصرف و داریم تا با تکیه بر این فرهنگ غنی سهم خود را از تخریب محیط زیست کاهش دهیم.

مهری کرمیان بانوی حصیرباف اراکی می‌گوید: حدود 12 سال است که به این هنر می‌پردازم و حتی از این راه تاحدودی امرار معاش می‌کنم. حصیربافی بسیار لذت‌بخش است و این روزها بیش از قبل مورد توجه مردم قرار گرفته است. باید راهکاری موثر برای استمرار این توجه و توسعه این صنعت در قالب کارگاه‌های تولیدی درنظر گرفته شود.

وی بیان می‌کند: حصیربافی جای کار بسیاری دارد، اما باید صنعتگران این عرصه حمایت شوند که بتوان به تولید انبوه و تولید بر اساس سلیقه مخاطب دست یافت.

"خانی" بانوی هنرمند گلیم‌باف نیز که رشته تخصصی‌اش تربیت‌بدنی است، بعد از آسیب‌های جسمی به سمت هنر گرایش پیدا کرده است، ابتدا به هنر ساخت زیورآلات سنتی می‌پردازد و به مرور به گلیم‌بافی علاقه‌مند می‌شود و حالا اتاق خواب 50 متری خانه خود را به کار گلیم اختصاص داده‌ است.

این هنرمند که معتقد است استفاده از صنایع دستی ایرانی که مبتنی بر فرهنگ ماست، تاثیر مستقیم بر روحیه افراد دارد، بر لزوم حمایت از هنرمندان برای حفظ و احیاء بسیاری از هنرهای دستی کشور و استان تاکید و از نبود امکانات مناسب برای آموزش و گسترش این هنر و نیز کمرنگ بودن فرهنگ استفاده از صنایع دستی انتقاد می‌کند.

صنایع دستی مهجور و ناشناخته

به گزارش ایسنا، زهره اکبری نیز دیگر هنرمند اراکی است که به هنر نقاشی روی پوست بز می‌پردازد، می‌گوید: این هنر نیز از هنرهای کهنی است که در بسیاری از کشورها از جمله ایران مورد توجه بوده و اغلب برای کتابت و انتقال مفاهیم مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

وی بیان می‌کند: حدود 10 سال است که بر روی پوست نقاشی می‌کنم و این هنر را از طریق شرکت در کلاس های فنی‌وحرفه‌ای آموختم که بسیار کار لذت بخشی است.

این هنرمند عنوان می‌کند: متاسفانه بازار فروش آثار نقاشی روی پوست بز خوب نیست، مردم بیشتر کالاها و حتی نقاشی‌های خارجی را خریداری می‌کنند. کالاهایی که اغلب کار دست نیستند و اتفاقا گران‌قیمت‌تر هم هستند.

اکبری ادامه می‌دهد: قیمت نقاشی بر روی پوست بز به صورت متوسط از 100 تا 200 هزار تومان است و علت استقبال کم از این هنر نمی‌تواند قیمت آثار هنری باشد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که می‌توان در خصوص نبود استقبال مناسب از این هنر مطرح کرد آشنایی محدود مردم با این هنر ایرانی است، ما نیاز داریم در جامعه به صنایع دستی به درستی پرداخته شود و مردم با این هنرها آشنا شوند، متاسفانه در این رابطه ضعف قابل توجهی داریم و موفق نبوده‌ایم.

این بانوی صنعتگر با بیان اینکه هزینه تهیه مواد اولیه برای یادگیری این هنر تقریبا 90 هزار تومان است، می‌افزاید: در کنار آشنایی مردم با این هنر باید زمینه آموزش نیز فراهم شود که متاسفانه به دلیل نبود مکان و نبود حمایت مناسب از صنعت‌ران به راحتی نمی‌توان به آموزش این حرفه پرداخت.

به گزارش ایسنا، قطعا صنعت‌گران نیاز به مکان مناسب برای آموزش صنایع دستی به نسل جوان دارند و قطعا باید نسل جوان با این هنر آشنا شوند، پیشکسوتان این بخش باید مورد تقدیر و تجلیل قرار بگیرند، اما موضوع مهم در خصوص صنایع دستی کشور و به تبع آن استان آشنا بودن تنها بخش محدودی از جامعه با صنایع دستی و کم بودن اطلاعات آنها نسبت به ارزش و اهمیت این هنر است.

هنرهای سنتی و صنایع دستی هنوز در کشور ما به درستی مورد توجه واقع نشده‌اند و هنوز هم کالاهای ماشینی خارجی با آب و تاب پشت ویترین مغازه‌ها خودنمایی می کنند. باید برای گسترش فرهنگ استفاده از صنایع دستی داخلی که در کنار حفظ فرهنگ و هنر کشور به تولید و اشتغال نیز کمک می‌کند زمینه مناسب آماده و اقدامات تخصصی انجام شود.

قطعا با برگزاری نمایشگاهی در فضای محدود در روز جهانی صنایع دستی و گه‌گاه برپایی چند نمایشگاه و اقدامات مقطعی ذیگر حتی در سطح ملی و بین‌المللی نمی‌توان این هنر را در بطن جامعه گسترش داد و به بازارهای جهانی عرضه کرد. هرچند امروز بیش از سال‌های گذشته به این هنر توجه می‌شود، اما هنوز جای اقدامات کلیدی و ریشه‌ای خالی است. اقدامی که به عنوان نمونه کودکان را در همان دوران کودکی در محیط‌های آموزشی با اهمیت و ارزش آثار هنری بومی و صنایع دستی کهن این سرزمین آشنا کند.

صبا خابانی - منطقه مرکزی

انتهای پیام

منبع: ایسنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۶۳۸۶۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آغاز احیای رشته چادر شب‌بافی در چهارمحال و بختیاری

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز چهارمحال و بختیاری؛ معاون صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گفت: فرآیند احیای رشته چادر شب‌بافی از رشته‌های منسوخ شده استان آغاز شده است.
مهراب محمدی افزود: چادر شب‌بافی یکی از صنایع‌دستی سنتی جهارمحال و بختیاری بوده که در گذشته با پارچه‌های رنگارنگ به جنس ابریشم یا پنبه و به شکل چهارخانه بافته می‌شد.
معاون صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری افزود: این در حالی است که سال‌هاست این محصول صنایع‌دستی رونقی نداشت و به دست فراموشی سپرده شده بود.
وی گفت: کارشناسان معتقدند یکی از کاربرد‌های چادر شب‌باف، به‌عنوان روانداز بوده که در شب از آن استفاده می‌‎شده و به‌همین علت با این عنوان نام‌گذاری شده است.
محمدی روپوش برای رختخواب‌ها، ملحفه‌ها، پرده و نورگیر از دیگر کاربرد‌های چادر شب‌باف دانست و یادآور شد: نخستین فرایند برای احیای رشته‌های صنایع‌دستی فراموش شده، برگزاری دوره‌های آموزشی است.
معاون صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: در این رابطه ابتدا مربی مربوط به آن رشته انتخاب، سپس از هنرجویان ثبت‌نام می‌شود.
وی گفت: پس از آن با برگزاری دوره‌های آموزشی افراد می‌توانند با شیوه تولید صنایع‌دستی مربوطه آشنا و در گام بعدی خود اقدام به تولید محصول کنند.
محمدی تأکید کرد: هنرجویان پس از دریافت گواهی می‌توانند از مزایایی مانند بیمه و دریافت تسهیلات برخوردار شوند.
معاون صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری افزود: همچنین علاوه‌بر تلاش برای رشته‌هایی مانند چادر شب‌بافی کاربری‌های جدید تعریف می‌شود تا بازاریابی و فروش محصولات هم موفق باشد.
وی گفت: تلاش می‌شود هر سال یک رشته صنایع‌دستی در چهارمحال و بختیاری را احیا کرد.